Een populair idee is dat er zogenaamde “leerstijlen” zijn. Leerstijlen zijn begonnen met NLP. NLP strategieën bestaan uit de vijf zintuigen, ook wel VAKOG genoemd. Visueel, auditief en kinesthetisch (gevoel). De O en de G staan voor geur en smaak. NLP strategieën zijn een manier om menselijk gedrag in kaart te brengen en vormen een kernonderdeel van NLP.
Het mooie aan een NLP strategie is dat het intern en extern gedrag combineert. Als je een NLP strategie bepaalt voor het plakken van een lekke fietsband, dan bestaat die voornamelijk uit extern gedrag. Maar wanneer je een NLP strategie volgt om een depressie te stoppen, dan bestaat die NLP strategie voornamelijk uit intern gedrag: wat voel je, wat verbeeldt je en wat voor soort gedachten heb je.
Om het makkelijker te maken uit te zoeken wat iemand qua intern gedrag doet, heeft NLP een aantal trucs ontdekt, namelijk “accessing cues”. Dit zijn externe gedragingen die met enige regelmaat onbewust worden getriggerd als iemand bepaald intern gedrag vertoont. Zo bewegen de ogen vaak (maar niet altijd) aan de hand van het interne gedrag. Maar ook handgebaren zijn met enige regelmaat veelzeggend.
Belangrijk hierbij is dat goede NLP je leert dat deze “accessing cues” je hints geven over wat iemand intern aan het doen is. Het is geen wetmatigheid. Fake NLP is hier mee aan de haal gegaan en heeft ten onrechte bedacht dat je je ALTIJD zo MOET gedragen als je iets interns doet. Daar is helemaal geen sprake van.
De volgende stap was dat Fake NLP dacht dat mensen echt een “voorkeurs representatiesysteem” hadden. Dat wil zeggen dat hun brein de sterke voorkeur zou hebben voor verbeelden, voelen of gedachten. Ook daar is geen sprake van. Het enige wat er is, is dat sommige mensen beter zijn bepaalde zintuiglijke informatie bewust te maken dan andere zintuiglijke informatie. Iemand kan zich bijvoorbeeld beter bewust worden van voelen dan van verbeelding. Dat betekent geenszins dat die persoon een voorkeur heeft voor voelen of dat zijn brein beter geschikt zou zijn voor voelen. Het onbewustzijn van die persoon werkt nog steeds op zeer vergelijkbare wijze qua het verwerken van zintuiglijke data als het brein van jou en mij. Alleen het is voor hem makkelijker om bewust te worden van gevoel van van verbeelding. Dat is alles.
Representatiesystemen de mist in
Als je dat allemaal met elkaar combineert dan krijg je het verkeerde idee dat mensen een voorkeur zouden hebben voor een bepaald zintuig en dat je dat MOET terug zien in hun gedrag. De Fake NLP van Mind Academy gaat hier het verst in. Zij denken volkomen ten onrechte dat je manier van ademhalen te maken zou hebben met welk voorkeur representatiesysteem je zou hebben. Iedereen kan op alle mogelijke manieren leren ademen, dus dat zegt helemaal niets over hoe je brein in elkaar zou steken.
Ook de snelheid van praten, hoe belangrijk ze hun uiterlijk vinden of hoe mensen leren, heeft helemaal niets te maken met een zogenaamd voorkeur representatiesysteem. Als je je door zulke nonsens zou laten leiden, dan zou je vaak bij mensen de mist in gaan.
Al was het maar omdat het zintuig dat iemand het beste bewust kan maken (wat dus de goede versie is van dit geheel), veel minder belangrijk is dan dat fake NLP denkt. Het is heel onwaarschijnlijk dat mensen van elk intern gedrag zich precies even bewust kunnen worden. Nee, in plaats daarvan hebben mensen een top drie van welk intern gedrag ze zich meer bewust kunnen worden. Bijvoorbeeld iemand die het beste bewust kan worden van zijn gevoel, iets minder goed bewust kan worden van wat hij verbeeldt en nog minder bewust wordt van wat hij precies voor gedachten heeft.
Als deze persoon in de problemen zat, zou Fake NLP vooral aan de slag gaan met gevoel. Maar de kans is groot dat het geen gevoelsprobleem is. De reden is dat voelen voor deze persoon te goed gaat om echt problematisch te worden. Op diezelfde manier is ook denken waarschijnlijk geen probleem, omdat deze persoon zo moeilijk bewust wordt van gedachten. Nee, het probleem zit waarschijnlijk in de verbeelding. Daar is het goed genoeg in om het een probleem te laten worden, maar te slecht om het probleem zelf te kunnen oplossen. Dus de focus die fake NLP heeft op een “voorkeur representatiesysteem” zorgt ervoor dat je als NLPer slechter wordt in iemand helpen. Dat kan natuurlijk nooit de bedoeling zijn.
De onzin van leerstijlen
De onzin van leerstijlen gaat nog een stap verder door te denken dat mensen slechts op één manier leren, namelijk als beelddenker, gedachtendenker of als gevoelsdenker. Dat slaat helemaal nergens op. Iedereen doet alle drie. Iedereen denkt in termen van wat hij verbeeldt, voelt en zijn gesprek met zichzelf, de interne dialoog. Dat is allemaal intern gedrag.
Sommige mensen zijn wat handiger in het ene interne gedrag dan het andere. Maar met goede NLP leer je mensen om beter te worden in datgene wat ze minder goed kunnen. Dus als iemand minder bewust wordt van zijn gevoelens, dan leer je met goede NLP om beter te worden in je goed voelen. Let hierbij goed op, want bij fake NLP leren ze dat mensen MOETEN voelen ongeacht of je goed of slecht voelt. Terwijl bij goede NLP je leert dat je beter niets kan voelen dan je slecht voelen. Dus als je iemand leert om te voelen, dan is het heel belangrijk dat je die persoon alleen leert om zich meer bewust te worden van goede gevoelens en nooit gevoel in het algemeen. Helaas heb ik ernstig beschadigde mensen begeleid die door fake NLP op het verkeerde pad waren gebracht doordat ze moesten voelen en zich toen heel slecht gingen voelen. Zo slecht zelfs dat een van hen in de psychiatrische inrichting moest worden opgenomen, haar baan verloor en nu in de WAO zit. Dus pas op voor fake NLP en mensen die denken in termen van leerstijlen!
Want leerstijlen maakt het probleem dat iemand zich minder goed bewust wordt van bepaalde zintuiglijke data alleen maar groter. Als iemand vooral goed is in het bewust maken van beelden en je zou ten onrechte denken dat dat betekent dat hij een visuele leerstijl heeft en je zou die persoon alleen visueel benaderen, dan leert hij nooit om beter te worden in het bewust maken van de andere zintuiglijke data zoals voelen en gedachten. Mind Academy beweert ten onrechte dat hier onderzoek naar is gedaan, maar dat maakt NLP alleen maar tot pseudowetenschap. Er is wel onderzoek op dit gebied gedaan, maar de conclusies zijn precies tegenovergestelde: er zijn vele leerstrategieën en we gebruiken er vele en kunnen meer leerstrategieën onszelf eigen maken. Zie hiervoor bijvoorbeeld het boek Teaching Excellence van Richard Bandler, de bedenker van NLP, en Kate Benson, de internationale NLP expert op het gebied van NLP en leerstrategieën.
Kortom, vermijd coaches en trainers die gebruik maken van leerstijlen of die doen alsof je brein zich maar bewust kan worden van één zintuig.